Russische Empire presse-papier, ca. 1840

Deze zeldzame Russische Empire presse-papier uit circa 1840 is een verfijnd voorbeeld van 19e-eeuws vakmanschap.

Kenmerken van de presse-papier

Een verguld bronzen presse-papier in de vorm van een liggend kader met centraal een zeer fijn zijden borduurwerk met de voorstelling van de moord op de koningszonen. Aan weerszijden van het boorduurwerk, dat zich binnen een versierde opstaande rand bevindt, in een hengsel bevestigd dat gevormd is als twee sierlijke slangen die elkaar in het midden ontmoeten met de opengesperde bekken rond een vrucht.

Historische context

Toen koning Edward IV stierf in april 1483 waren zijn 12-jarige zoon Eduard V en diens 9-jarige broertje Richard de verwachte troonopvolgers. Toen de jonge koning Eduard V en zijn gevolg op de terugreis waren van Wales naar Londen, greep hun oom Richard echter in. Hij reisde het gezelschap tegemoet en nam Eduard mee naar de Tower of London, die op dat moment als paleis dienstdeed. Al spoedig volgde Eduards jongere broer hem naar de Tower.

Richards volgende stap was de aankondiging, dat hij zelf het koningschap op zich zou nemen. Hij liet het huwelijk van zijn overleden broer ongeldig verklaren op grond van het feit dat deze bigamie zou hebben gepleegd. Hiermee waren de jonge prinsen dus bastaards geworden en als zodanig niet meer geschikt voor opvolging. De jonge prinsen werden naar verluid in de Tower vermoord onder onbekende omstandigheden. Richard werd de grootste verdachte van hun vroegtijdige dood. Op 6 juli 1483 werd Richard vervolgens gekroond in Westminster Abbey tot koning Richard III van Engeland.

Vanwege het ontbreken van ieder spoor of bewijs na de dood van de prinsjes, zijn de omstandigheden rond het koningsschap van Richard III altijd mysterieus en omstreden gebleven. De geschiedenis was omstreeks 1592-95 inspireerde William Shakespeare tot het schrijven van het toneelstuk The Tragedy of Richard the Third, waarin hij Richard portretteert als een machtsbeluste, corrupte sadist. Shakespeare’s tragedie is op zijn beurt weer een grote inspiratiebron gebleken voor vele kunstenaars.

Zo schilderde Ferdinand Theodor Hildebrandt (1804-1874) in 1836 een schilderij waarop te zien is hoe de jongens vredig liggen te slapen, terwijl zij benaderd worden door twee mannen met een kussen. Dit schilderij hangt nog altijd in de Spiegel-collectie in Halberstadt en is veelvuldig gekopieerd in de negentiende en twintigste eeuw. Ook het borduurwerk in de presse-papier is een directe kopie van het schilderij van Hildebrandt.

Het hengsel van de presse-papier kan gezien worden in het licht van de machtsstrijd tussen de latere Richard III en zijn broer en diens nazaten. De twee slangen vertegenwoordigen de beide machtige families. Zij zijn even sterk en twisten om de appel of pijnappel die zij beiden in hun bek hebben. De vrucht in het midden kan gezien worden als een verwijzing naar de appel van Adam en Eva, die een vertegenwoordiger is van het onweerstaanbare verlangen naar het verbodene. Bij Adam en Eva is de appel hier een directe vertegenwoordiger van, omdat het de appel zelf is die niet gegeten mag worden. Hier verwijst de appel naar de kroon, en refererend aan de macht die de kennis van goed en kwaad bij Adam en Eva met zich meebrengt, is hij hier een directe vertegenwoordiging van de macht die bij de kroon hoort, en de beide partijen die daarom vechten. 

Archiefvondst

Een recente vondst in een Gelders archief heeft een nieuw licht geschenen op de zaak van de verdwenen prinsjes in 1483. Historica Philippa Langley - die ook het skelet van Richard III vond onder een parkeerterrein in Leicester - lanceerde dit weekend haar boek en een documentaire waarin iets heel anders wordt beweerd. De twee beroemde prinsjes zouden helemaal niet zijn vermoord, maar juist in veiligheid zijn gebracht elders in Europa. Dit zou betekenen dat de skeletten die in de 17de eeuw onder een trap in de Tower werden gevonden helemaal niet van de twee jongetjes zijn. Die botten - begraven in een statige graftombe in Westminster Abbey - zijn nooit op DNA getest en verzoeken om dat te doen zijn afgewezen door Buckingham Palace en de Church of England.

In haar nieuwe onderzoek beweert Langley dat de prinsjes apart van elkaar in Europa zijn ondergebracht en jaren later hebben geprobeerd de Engelse troon te heroveren. Ze baseert haar bevindingen op documenten die door onderzoekers in Europese archieven zijn gevonden. Eén van de archiefstukken zou een getuigenverklaring zijn, gevonden in het Gelderse Archief. Daarin zou de jongste prins, Richard van York, in detail beschrijven hoe hij op 9-jarige leeftijd uit de Tower werd gesmokkeld. Deskundigen hebben vastgesteld dat het document inderdaad in de juiste periode is geschreven.

Specificaties

Afmetingen: hoogte 20,5 cm; breedte 25 cm;

Materiaal: vuurverguld brons, zijden borduurwerk met metalen kraaltjes

Beschikbaarheid

Dit zeldzame object is een van de unieke stukken in de collectie van Broess Antiques. Neem contact met ons op voor meer informatie.